Nu Tefaf 2018 ten einde is, is het tijd om de balans op te maken. Door de wijzigingen in opzet is het in eerste plaats al een erg interessante editie van de belangrijkste kunstbeurs voor oude-meesterschilderijen ter wereld geworden. Voor het eerst in de 31-jarige geschiedenis van de beurs kan geen van de aspirerende exposanten zich beroepen op enig recht tot deelname. Elke handelaar die graag aan de belangrijkste beurs voor oude kunst wil deelnemen moet door de organisatie op inhoudelijke gronden toegelaten worden. Dit leverde 16 nieuwe deelnemers op. Ook in de vetting – het kwaliteitstoetsingsproces – wordt door het voortschrijdend technisch vermogen ook strenger gekeken. Bij twijfel moeten scans of metingen uitkomst bieden en ook de herkomstgeschiedenis moet dichtgetimmerd zijn. Menig handelaar zal met bezwete handpalmen de keuringsdagen hebben afgewacht. Het resultaat was ten gunste van de kwaliteit.
Sneak preview
Wat ook anders verliep dan voorgaande jaren was de voor-vooropening. Op deze dag, met een gelimiteerd maximumaantal genodigden moest de nadruk des te meer op de verkoop liggen. In het verleden kampte de beurs met een te groot aantal mensen dat puur voor het kijken kwam, en dus kostbare tijd van de handelaren kostte.
Hoewel er dit jaar geen enorme klappers van vele tientallen miljoenen werden aangeboden, was het algehele niveau erg hoog. De verzwaarde keuring zal daarbij een rol hebben gespeeld, maar ook zeker het toelatingsbeleid van handelaren. Niet alleen nieuwe, maar ook gevestigde kunsthandelaren zagen zich genoodzaakt om hun uiterste best te doen om goed voor de dag te komen. Het ontbreken van Johnny van Haeften, de Londense handelaar die steevast goed was voor een dijk van een aanbod heeft de ruimte gelaten voor andere handelaren om zich te onderscheiden.
Plaatsvervangers
De plek van Van Haeften – grote schoenen om te vullen – werd vergeven aan de Tomasso Brothers Fine Art, eveneens uit Londen. Zich bewust van de loden last die ze op de schouders zou komen te hangen, hebben zij alles uit de kast getrokken om een goede indruk te maken. De Pompeïaanse villa die zij met behulp van muurdecoratie suggereerden in een verhoogde stand bood een indrukwekkende achtergrond voor een verzameling topsculptuur. De paar witmarmeren leeuwen aan weerzijden van de ingang, naast het looppad verdienen daarbij extra vermelding. Deze sculpturen van Giovanni Battista Foggini wisselden voor om en nabij 1,75 miljoen euro van eigenaar.
Een nieuw stratenplan
Voor het eerst in jaren werd de indeling van de afdeling Oude Meesters gewijzigd. Natuurlijk was het weleens stuivertje wisselen als er een nieuwe exposant werd toegelaten, maar de complete inrichting werd herzien voor deze editie. Er werd een heel nieuw gangpad toegevoegd aan het stratenplan en rond de meest glamoureuze bar werden internationale handelaren gepositioneerd. De gangpaden werden verbreed, de individuele stands moesten iets aan ruimte inboeten, waar op uiteenlopende wijze op gereageerd werd.
Opzienbarende presentatievormen
Het meeste indruk maakte de opstelling van kunsthandel P. de Boer uit Amsterdam. Net als op PAN, het kleine broertje van Tefaf, maakte deze handelaar een opzienbarende keuze. Er werd gekozen om een hoge scheidingswand twee meter voor de achterwand van de elf meter diepe ruimte te zetten. Deze wand vol trompe-l’oeuilschilderijen en werkelijke artefacten in vergelijkbare rangschikking trok talloze achteloze voorbijgangers naar binnen.
Kracht in eenvoud
Andere exposanten, met wellicht als schutspatroon het Britse handselshuis Colnaghi, kozen juist voor een sterke selectie van enkele werken. Daarbij werkte juist de eenvoud van de presentatie sterk. Het meest indrukwekkende werk wat in dergelijke context getoond werd, was de Medici en Westminster tafel. Dit imposante tafelblad (1588), gemaakt van ingelegd pietre dure (hardsteen), werd ontworpen voor familie De’Medici door de vermaarde kunstenaar en kunstenaarsbiograaf Giorgio Vasari en vervaardigd door Bernardino di Porfirio da Leccio. Dit topstuk werd aangeboden door de Robilant + Voena uit Londen.
Het beste van de beurs
Een van de best besproken werken op de beurs werd getoond bij Giacometti Old Master Paintings uit Rome. Zij verkochten al bij de opening een werk van Bernardo Cavallino. Dit werk, een verbeelding van de heilige Stefanus (1640-45), werd door een particulier verzamelaar gekocht. Het sterke beeld is heel krap ingekaderd, een vaker gebruikte wijze voor Cavallino. De kwaliteit van het werk sprong haast van het doek af.
Thuis in Maastricht
In december 2017 heeft de Tefaforganistatie toegezegd nog zeker tien jaar de beurs in Maastricht te organiseren. Daartoe wordt het MECC, het centrum waar de beurs gehouden wordt, grondig gerenoveerd. Hiermee is de beurs – ondanks de stap die de beurs de oceaan over maakte – nog altijd met één been stevig in Limburg verankerd.